Nicotine is een organische verbinding die in een relatief hoge concentratie voorkomt in de tabaksplant (Nicotiana tabacum) en ook in gedroogde tabak. Deze plant is genoemd naar Jean Nicot. Nicotine werd voor het eerst geïsoleerd door twee Duitse chemici, Posselt en Reiman in 1828. In 1895 werd de structuurformule van nicotine bepaald door Adolf Pinner.
Nicotine komt niet alleen voor in tabak, maar in allerlei planten die tot de nachtschadefamilie behoren, zoals ook tomaten, aardappelen, en aubergine. Nicotine komt ook voor in de bladeren van de cocaplant (Erythroxylum coca).
Nicotine is een van de voornaamste oorzaken van de verslavende maar ook verdovende werking van roken. Als de drug is uitgewerkt ontstaan ontwenningsverschijnselen.
Chemische en fysische eigenschappen
De stof is een hygroscopische, kleurloze, olieachtige vloeistof die zeer goed mengbaar is met water.
De stof kan uit tabak getrokken worden, door de bladeren 12 uur in water te weken, waarna de nicotine boven komt drijven. De stof smaakt bitter en is sterk alkalisch. Het vormt met een zuur een zout.
Bij verhoogde temperatuur verdampt de nicotine gemakkelijk waardoor het geïnhaleerd kan worden, bijvoorbeeld vanuit een sigaret. In contact met lucht verkleurt de stof bruinachtig.
Etymologie
Nicotine is een zwaar vergif dat eerst werd gezien als een geneesmiddel. Het werd gepropageerd door Jean Nicot. Een zekere André de Thevet zou de tabaksplant in 1555 hebben meegenomen van een reis naar Amerika. Daar werden de bladeren sinds mensenheugenis gerookt, gesnoven en gepruimd. Columbus beschreef deze gewoonte al in 1491. Toen Nicot ambassadeur in Lissabon werd, was tabak of petun daar net in opmars. De overlevering wil dat Nicot de plant met een aanbeveling opstuurde aan Catharina de' Medici, de Franse koningin. Vanuit Frankrijk veroverden de plant, het roken, snuiven en het pruimen daarna in razend tempo heel Europa. Pas in het begin van de 19e eeuw werd duidelijk hoe giftig nicotine is. Van Dale geeft als voorbeeldzin: ‘Een druppel nicotine is voldoende om een volwassen hond te doden
Biologie van nicotine
Nicotine behoort tot de alkaloïden, een groep heterocyclische verbindingen waartoe ook genotsmiddelen zoals cafeïne en cocaïne behoren. Ook in de geneeskunde gebruikte stoffen zoals morfine en codeïne zijn alkaloïden.
In het droge gewicht van een tabaksplant zit 0,3 tot 5% nicotine. Nicotine wordt door de plant gemaakt in de wortels. De nicotine hoopt zich echter op in de bladeren. Met nicotine verweren planten zich tegen vraat van insecten en planteneters. Het zenuwstelsel van veel insecten is waarschijnlijk erg gevoelig voor de neurotoxische werking van nicotine. Insecticiden als imidacloprid zijn chemisch en farmacologisch verwant aan nicotine.
Nicotine-eter
De rups van de tabakspijlstaart (Manduca sexta), een nachtvlinder, is bestand tegen nicotine uit de tabaksplant. De rups kan, in tegenstelling tot andere insecten, de tabaksplant vrijelijk aanvreten. De rups heeft zelfs een voorkeur voor deze plant en slaat de nicotine op in zijn lichaam. Daardoor wordt de rups onaantrekkelijk voor zijn natuurlijke vijanden.
In de evolutie heeft de tabaksplant een afweermechanisme ontwikkeld tegen de vraat door de tabakspijlstaartrups. Als de plant in aanraking komt met het speeksel van de rups doordat deze van de plant eet, maakt de tabaksplant bepaalde geurstoffen aan, waar roofinsecten op af komen. Deze vijanden van de tabakspijlstaart eten niet de rups zelf, maar parasiteren op de eitjes die de vlinder op de plant gelegd heeft. Ook hebben deze geurstoffen tot gevolg dat de tabakspijlstaart minder eitjes gaat leggen.
Opname en afbraak van nicotine door de mens
De hoeveelheid nicotine die met tabaksrook wordt geïnhaleerd is vrij klein, omdat de stof grotendeels wordt vernietigd door de hitte. Toch is dit voldoende om direct effecten van de stof te ervaren.
Nicotine kan op drie manieren in het lichaam terechtkomen:
- Via de longen door tabak te roken of te dampen middels een E-Liquid voor E-sigaretten (Elektronische Sigaret);
- Via de slijmvliezen door tabak te kauwen of onder de bovenlip te plaatsen zoals bij het gebruik van snus, te roken of te snuiven, of door nicotinekauwgum te kauwen (zie ook onder);
- Via de huid door applicatie van nicotine (onder de vorm van bijvoorbeeld de nicotinepleister, die mensen aanbrengen om nicotine binnen te krijgen zonder te hoeven roken, met name als ze willen stoppen met roken).
Als nicotine in het lichaam terechtkomt, wordt het al snel verspreid door de bloedsomloop. De stof komt hierbij ook in de hersenen terecht. Dit duurt gemiddeld 7 seconden.
Nicotine verlaat het lichaam deels direct via de nieren. Het grootste deel wordt echter afgebroken in de lever, waarbij nicotine wordt omgezet in cotinine.
Effecten van een hoge dosering - giftigheid
Nicotine is een krachtig zenuwgif, vooral voor insecten. Het zit dan ook in verschillende insecticiden. Ook voor mensen is nicotine giftig: een sigaar bevat voldoende nicotine om een kleuter te doden, als de kleuter de sigaar op zou eten.
Het is niet aangetoond dat nicotine kankerverwekkend zou zijn. Roken veroorzaakt kanker door de andere stoffen die in de rook aanwezig zijn. Er is echter wel aangetoond dat nicotine de apoptose vertraagt, de vernietiging van ongewenste cellen in het lichaam. Omdat veel gemuteerde of beschadigde cellen die zich tot kankercel kunnen ontwikkelen in een vroeg stadium door apoptose worden vernietigd, denkt men, zeker in combinatie met de talloze carcinogene stoffen in tabaksrook, dat nicotine wel bijdraagt aan het ontstaan van kanker. Bovendien is de verslavende werking van nicotine een belangrijk aspect waarom mensen blijven roken. Daarom is de nicotine in sigarettenrook medeverantwoordelijk voor de grote longkankerepidemie door roken.
In hoge dosis zorgt nicotine voor misselijkheid en braken. De LD50 bedraagt 3 mg/kg voor muizen.
De algemeen geaccepteerde fatale dosering voor mensen bedraagt 40-60 milligram. Echter lijkt deze notie niet gebaseerd te zijn op adequaat onderzoek en ligt de daadwerkelijk fatale dosering bij volwassenen op minimaal 500 milligram. Nicotinevergiftiging kan leiden tot overlijden door verlamming van de ademhaling.
Wil jij nu echt stoppen met roken klik dan hier
